jaaroverzicht 2023

tentoonstellingen

Het Fries Verzetsmuseum heeft een vaste presentatie binnen het Fries Museum. Sinds 2020 is de expositie Vrijheid Nu vast onderdeel van het museum.

Het Verzetsmuseum wordt met een 8,5 bijzonder goed beoordeeld door bezoekers.

In februari werd een tentoonstelling geopend over vakantiehuis De Terrorist op Ameland, waar nabestaanden van verzetsslachtoffers na de Tweede Wereldoorlog even aan hun zorgen konden ontsnappen. De opening van de tentoonstelling was bijzonder, met een reünie van voormalig gasten van het vakantiehuis en nabestaanden. Een belangrijke informatiebron was het gastenboek van het vakantiehuis. Ook zijn bijzondere gesprekken gevoerd met voormalige gasten of hun nakomelingen. In een speciale krant zijn deze interviews te lezen. 

Ook is een hoorspel te horen, waardoor bezoekers als het ware teruggaan in de tijd, alsof zij toevallig een gesprek uit de woonkamer van De Terrorist opvangen. De tentoonstelling zal de komende jaren een vast onderdeel zijn van het verzetsmuseum. 

collectie

De collectie van het Fries Verzetsmuseum bestaat uit 7.464 voorwerpen. We kregen in 2023 70 voorwerpen aangeboden, waarvan we 12 hebben aangenomen, waaronder foto's van vakantiehuis De Terrorist, gecrashte vliegtuigen op Schiermonnikoog en de oorlogstijd in Harlingen. We kregen ook een medaille met bijbehorende documentatie en vijf kledingstukken. We konden in 2023 97 mensen helpen met onderzoek naar de Tweede Wereldoorlog. Verder is het gastenboek van de Terrorist met hulp van vrijwilligers gedigitaliseerd waardoor deze doorzoekbaar is. 

aanwinsten

Collectie werkstukken van Neeltje Landman (1925-2015), ca. 1942 
Deze serie van ca. 30 werkstukken en bijbehorend lesmateriaal maakte Neeltje Landman uit Kolderwolde voor haar opleiding op de R.K. Modevakschool te Bakhuizen. Het betreft voornamelijk sjablonen voor kleding. Het bijzondere aan de collectie werkstukken van Neeltje Landman is dat deze zijn gemaakt van dun vloeipapier, in plaats van textiel. Dit toont goed aan hoe nijpend het tekort aan materiaal was tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het heeft Neeltje Landman er niet van weerhouden om haar vaardigheden te laten zien aan haar onderwijzeressen. De collectie bevat prachtige kledingstukken, zoals een plooirok, kinderhoedje en verschillende jurkjes.

Jurk van parachutestof, ca. 1944 
Jurk van parachutestof, gedragen door Hinke Maria Koopmans-Bosma. De parachutestof is afkomstig van de Amerikaanse B-24 bommenwerper 'Yankee Rebel Harmony', die op 8 maart 1944 een noodlanding maakte bij Wartena. Het toestel werd boven het doelgebied geraakt door luchtafweergeschut en moest als gevolg daarvan een noodlanding maken. Co-piloot Stephen Peter Judd kwam hierbij om het leven; piloot John Kendrick raakte zwaar gewond. De andere bemanningsleden werden door de plaatselijke bevolking opgevangen. Door het contact met de Amerikanen kwamen diverse voorwerpen uit het vliegtuig in handen van de lokale bevolking. De jurk werd door Hinke Koopmans gedragen tijdens haar huwelijk met kunstschilder Klaas Koopmans, en later vermaakt tot zomerjurkje.

Meisjesuniform van de Nationale Jeugdstorm
De Nationale Jeugdstorm (NJS) was de Nederlandse nationaalsocialistische jongerenbeweging. De Nationale Jeugdstorm had zo'n 12.000 tot 14.000 leden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het betreft hier een meisjesuniform.

RAF pilotenjas van het merk Irvin
De Britse pilotenjas 'Irvin RAF Sheepskin Flying Jacket' was zeer populair onder vliegtuigbemanningen. De jas was door de wollen voering en ingebouwd verwarmingssysteem warm, comfortabel en bood genoeg bewegingsvrijheid. 

activiteiten

De gratis publieksopeningen van tentoonstellingen trekken telkens weer gemêleerd publiek. Bij de opening van De Terrorist organiseerde we een reünie met mensen die ooit in het vakantiehuis logeerden. Ook nabestaanden waren aanwezig. Door deze programma's gaan we de verbinding aan met Friezen en kunnen de we relevantie van de tentoonstellingen laten zien. In de periode april/mei organiseert het museum met name veel activiteiten met partners als Slieker, het Bevrijdingsfestival Fryslân, HCL en Tresoar, zoals bijvoorbeeld tijdens het Bevrijdingsfestival. Samen met Slieker Film toonden we een bijzonder filmprogramma. In december sloten we weer aan bij Write for Rights, een initiatief van Amnesty International. We werkten ook mee aan de Liberation Route, die herdenkingsplaatsen en oorlogsverhalen uit heel Europa met elkaar verbindt.  

Als onderdeel van het Fries Museum werden veel activiteiten in gezamenlijkheid georganiseerd. Het museum verlaagt drempels door het organiseren van activiteiten voor kwetsbare doelgroepen, zoals de speciale rondleidingen voor mensen met dementie, samenwerkingen met VluchtelingenWerk (in 2023 zo'n twee groepen per maand) en gebarentaalrondleidingen. Het museum is nauw aangesloten bij het project rond Leeuwarden Oost van de gemeente, waarbij twintig jaar lang gewerkt wordt aan de leefbaarheid in de wijken. We zagen ook een toename van het aantal privérondleidingen: steeds meer particuliere groepen weten ons hiervoor te vinden. Het museum trok dit jaar opvallend veel jongvolwassenen tijdens de uitverkochte Museumnacht (845 bezoekers), met een geur-bar, speciale speedtours en performances van Michelle Samba en Bert Scholten en Amonia Caramel. Samen met Kunstinitiatief VHDG organiseerde het museum bovendien een kunstmanifestatie-voor-1-nacht. Voor deze manifestatie schreven de organisaties een open call uit voor bevlogen kunstenaars uit verschillende disciplines die wonen en/of werken in Friesland. Een jury selecteerde Heleen Haijtema, Annemarie Lindeboom en Caya Emmelkamp als winnaars. Het tienjarig jubileum van het nieuwe museumgebouw werd uitgebreid gevierd met een weekend bomvol activiteiten. Het museum maakte een aftermovie en haalde samen met bezoekers herinneringen op, door hun museumverhalen te verzamelen. Ook voor kinderen boden we tal van laagdrempelige activiteiten, zoals gratis kinderworkshops in vakanties en op zondagen (kinderen hebben altijd gratis toegang tot het museum). Bijzonder leuk was opnieuw de coole kidsnacht toen het museum in een feestelijk festivalterrein veranderde. Tijden de MuseumJeugdColleges konden kinderen in vier colleges, in samenwerking met Natuurmuseum Fryslân en de DBieb Leeuwarden alles leren over de wereld van fake news en deepfakes. 

onderwijs

In 2023 bezochten 3050 leerlingen en studenten het Fries Verzetsmuseum voor een begeleid bezoek. We kregen veel positieve reacties op het nieuwe onderwijsprogramma bij De Terrorist waarbij leerlingen van het primair en voortgezet onderwijs als onderzoeksjournalist aan de slag gingen. Na afloop namen ze De Courant mee naar huis om later het bezoek nog eens te bespreken. We zijn ook gestart met het ontwikkelen van het debatprogrogramma Weet wat je zegt, dat een speelse training biedt in burgerschaps- en identiteitsvorming. Leerlingen verdiepen zich in thema's als vrijheid, gelijkheid en religie. Ze leren de kneepjes van het debatteren, maken op een andere manier kennis met de collectie van het Fries Verzetsmuseum én leren met een open blik naar de wereld te kijken door zich te verplaatsen in andere perspectieven. Het project sluit aan bij het landelijke educatieprogramma Weet wat je viert, een initiatief van Museum het Catharijneconvent. Meysam van Dance Company 058 onderzocht met leerlingen van het Stedelijk Gymnasium in het Verzetsmuseum de betekenis van vrijheid via dans. Studenten van NHL Stenden gingen aan de slag met Geschiedenislokaalfryslân, een samenwerking met HCL, Tresoar en NHL Stenden, en maakten lessen over de Luchtoorlog boven Friesland en de NSB. Onze museumdocenten volgden een workshop Omgaan met geëmotioneerde bezoekers in musea, herinneringscentra en archieven door ARQ. Onze kinderdirectie nam een interview af met Cornélie van Haersma Buma in het kader van De Terrorist. Net als eerdere jaren deden we weer mee aan Stap op de rode loper een taal- en cultuurfestival voor het VMBO en Art Trip, waarbij we zoveel VMBO als HAVO/VWO klassen ontvingen. 

duurzaamheid

Het museum investeerde in een nieuwe regeltechniek voor de klimaatinstallatie, wat zorgt voor minder energieverbruik. Het museum zoekt doorlopend naar manieren om duurzamer te opereren. Onze duurzaamheidscoördinator Lisa Klompe werd dit jaar geselecteerd voor het Creative Climate Leadership (CCL) Benelux, waarbij deelnemers met elkaar en met experts in gesprek gingen over de rol van kunst en cultuur in de strijd tegen klimaatverandering.