Op het eerste gezicht lijken het doodgewone, zorgeloze vakantiekiekjes, maar achter de foto's die zijn gemaakt in 'De Terrorist' op Ameland gaan tragische verhalen schuil. In dit vakantiehuis kwamen na de Tweede Wereldoorlog nabestaanden van verzetsslachtoffers om even aan hun zorgen te ontsnappen. Hun verhalen staan centraal in een tentoonstelling die vanaf 2023 te zien is in het Fries Verzetsmuseum.
'In de slaapkamers liggen de kinderen, gebruinde kopjes op het blanke kussen. Zij hebben geen vader meer. Hij is weggehaald uit huis, of er is een bericht gekomen, dat de bangste vrees tot werkelijkheid deed worden. Hij is gevallen door de hand van de vijand. De kinderen groeien op; de herinnering wordt vaag. Maar in de gezellige zaal zitten weduwen. In haar harten wordt de herinnering nóóit vaag. […] Deze vrouwen kunnen en zullen nóóit vergeten.'
-Hendrik Algra, Friesch Dagblad, 20 augustus 1947
Voor deze tentoonstelling zijn bijzondere gesprekken gevoerd met voormalige gasten of hun nakomelingen. In een speciale krant zijn deze interviews te lezen. Ook is een hoorspel te horen, waardoor bezoekers als het ware teruggaan in de tijd, alsof zij toevallig een gesprek uit de woonkamer van De Terrorist opvangen.
klik hier om de krant te downloaden
De Terrorist is gelegen in de duinen van Ameland, op 20 meter van het strand. Hier kunnen na de oorlog de 'nagelaten betrekkingen' van gevallen verzetsstrijders gratis vakantie vieren. Het gaat om weduwen, kinderen en ouders van verzetsslachtoffers, maar ook om gezinnen die nog compleet zijn, maar psychisch of fysiek erg hebben geleden onder de oorlog. Er is plaats voor 25 personen per keer, twee weken per groep, van mei tot en met september. De gasten komen veelal uit Friesland, maar ook uit andere delen van het land zoals Rotterdam of Groningen. Het vakantiehuis is een initiatief van de Stichting Oud-KP, een vereniging voor voormalig leden van het gewapend verzet, de knokploegen (KP's). Met wat hulp van de burgemeester van Ameland, oud-verzetsman Roel Walda, kunnen vrijwilligers in vijf weken tijd een oude Duitse barak opknappen en ombouwen tot knus vakantieoord.
verslag van de reünie door akke boonstra
'Wilt U volop genieten,
Ga dan naar de Terrorist
Je bent er na een kort verblijf,
Volkomen opgefrist
Ga mee, ga mee,
Je bent er vlak bij zee,
Wordt bruin, wordt bruin.
Op het topje van een duin.
De Terrorist op Ameland,
Is het mooiste vacantieoord
Dat het is wat je overal
Van ons K.P. huis hoort.'
Een van de liederen die werden gezongen in 'De Terrorist'
Er zijn slaapkamers, een gemeenschappelijke zaal en een grote speelkamer voor de kinderen. Onder leiding van de oud-koeriersters Ans, Truus en Jannie en klusjesman 'Opa' Ben de Vries worden de gasten twee weken in de watten gelegd. Opstaan, eten en drinken gebeurt op vaste tijden, maar voor de rest zijn de gasten vrij om te doen en laten wat ze willen. Volop genieten dus na alle spanningen die de bezetting met zich heeft meegebracht. Toch is het gemis van de mannen alom voelbaar. In de gemeenschappelijke kamer worden, nadat de kinderen naar bed zijn gebracht, vaak herinneringen opgehaald aan de bezettingstijd.
De nabestaanden worden na de oorlog financieel verzorgd door de Stichting Friesland 1940-1945 en de Stichting Sneek 1940-1945. De stichtingen zijn al tijdens de oorlog opgericht door verzetsmensen, die met elkaar afspreken dat ze zullen zorgen voor de families van gevallen kameraden. Gezinnen waaruit de kostwinner is weggerukt moeten op hetzelfde welvaartsniveau kunnen blijven leven als voor de oorlog, zo vindt men. Dit is een morele plicht van de overlevenden. In 1946 gaat het om 158 weduwen, 320 kinderen, 7 mensen die door hun verzetswerk arbeidsongeschikt waren geraakt en 35 ouders van kostwinners. Ze ontvangen levenslang een uitkering en krijgen regelmatig bezoek van bestuursleden. De kinderen kunnen een renteloze studielening krijgen en er zijn uitstapjes en vakanties, zoals naar de Terrorist.
Honderden prachtige foto's en een gastenboek herinneren aan dit bijzondere vakantieoord. Deze vormen het uitgangspunt voor een tentoonstelling in het Fries Verzetsmuseum in 2023. Voor deze tentoonstelling is het museum op zoek naar verhalen. Bent u of kent u iemand die in de Terrorist is geweest? Neem dan contact op met info@friesverzetsmuseum.nl.
Bronnen:
Sj. Van der Schaaf, De belofte gestand gedaan. Geschiedenis van de Friese Stichtingen 1940-1945 (Leeuwarden, 1985)
Archief Maarten van Duin, secretaris Stichting Oud-KP, collectie Tresoar
Fotoalbum De Terrorist, collectie Fries Verzetsmuseum
Gastenboek De Terrorist, collectie Fries Verzetsmuseum
'Fakansjehûs 'De Terrorist', Omrop Fryslân, 2 mei 1999
Bijschrift foto:
Foto uit een van de fotoalbums van 'De Terrorist'. De naam van het vakantiehuis verwijst naar de scheldnaam die door de Duitse bezetters werd gebruikt voor verzetsmensen: 'Terroristen'. De naam werd na de oorlog als geuzennaam gebruikt door het voormalig verzet.
De filmbeelden in de tentoonstelling zijn gemaakt door Ale Hesselink.
Deze tentoonstelling wordt mede mogelijk gemaakt door Vfonds, Stichting Sneek 1940-1945, Stichting Friesland 1940-1945 en Stichting Fries Verzetsmuseum.
Het Fries Verzetsmuseum is onderdeel van het Fries Museum.
Het Fries Museum wordt mede gefinancierd door de Provincie Fryslân, het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Gemeente Leeuwarden, de VriendenLoterij, de Ir. Abe Bonnema Stichting en de Vrienden van het Fries Museum.
